Wycieczki w okolicy
Beskid Niski – Łemkowyna
Nowy Sącz – Grybów – Gorlice
Sękowa
Bartne
Magura Małastowska [Gładyszów]
Kwiatoń
Nowica
Łosie
Wysowa – Brunary – Grybów – Nowy Sącz
(obiad)
Wieś założył aktem wydanym 22 lutego 1363 roku Kazimierz Wielki. Kościół pw. św. Filipa i Jakuba – Wzniesiony ~1520r. należy do najpiękniejszych polskich zabytków drewnianych. Jednonawowy z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, konstrukcji zrębowej. Ściany z ręcznie ciosanych, modrzewiowych bali pokryte są w całości gontem. Węższe prezbiterium i szerszą nawę nakrywa wspólny stromy dach jednokalenicowy o więźbie storczykowej. Wieża niska, nakryta kopulastym hełmem z latarnią oraz wieżyczkę na sygnaturkę dobudowano w XVIII wieku. Wewnątrz dość ubogie wyposażenie, ponieważ kościół został zdewastowany podczas działań wojennych. Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2003 r.
We wnętrzu na uwagę zasługują:
- ołtarze boczne wzorowane na renesansowych (współczesne, II połowa XX wieku)
- późnorenesansowy, polichromowany ołtarz główny z XVII wieku,
- niewielkie fragmenty polichromii z XIX wieku,
Wzmiankowane w 1629 roku. Według miejscowych przekazów, wieś została założona przez kamieniarzy z pobliskiej Jasionki, którzy na zboczach pobliskich gór pozyskiwali materiał. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki Operacji Gorlickiej, o czym świadczy cmentarz z tego okresu. Jest tu spichlerz – kamienny, wzniesiony w I połowie XIX w., (w ruinie od około 1950 r., wewnątrz zbiory kamieniarskie) oraz przydrożne krzyże kamienne.
Wybudowana około 1842 roku, trójdzielna, konstrukcji zrębowej, pokryta gontem z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej, zwieńczona kopulastym hełmem i pozorną latarnią, otoczona drewnianym ogrodzeniem. Obecnie wewnątrz mieści się filia Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, w której eksponowane są elementy sakralnej sztuki łemkowskiej, m.in. kompletny ikonostas z XVIII w., ołtarz boczny z 1797 r., XVIII-wieczne ikony: Matka Boża z Dzieciątkiem i Chrystus oraz obrazy pochodzące z cerkwi okolicznych wsi. Jest to jedna z cenniejszych cerkwi w tej części Beskidu Niskego. Cerkiew prawosławna pw. Św. Kosmy i Damiana – wybudowana na początku XX wieku, jednonawowa, konstrukcji zrębowej, bezwieżowa, oszalowana, pokryta blachą.
Leży w dolnym odcinku doliny Zdyni, na wysokości ok. 415-435 m n.p.m. Miejscowość powstała w XIV w., w czasie kolonizacji prowadzonej przez rycerski ród Gładyszów z Szymbarku. Początkowo wieś lokowano na prawie magdeburskim. W 1528 nadano jej prawo wołoskie. W ramach akcji „Wisła” większość mieszkańców wsi została wysiedlona do ZSRR i na tzw. Ziemie Odzyskane. We wsi znajdują się dwie cerkwie – dawna greckokatolicka cerkiew św. Paraskewy obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki oraz XX-wieczna prawosławna cerkiew pod tym samym wezwaniem. Wieś znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.
Aktualnie pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego. Jest to budowla trójdzielna, orientowana, konstrukcji zrębowej, cała pokryta gontem. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, z izbicą. Kopuły zwieńczone są baniastymi wieżyczkami. Świątynia posiada kompletne wyposażenie cerkiewne, m.in. ikonostas z 1904, ołtarz z XIX w. i polichromię figuralno-architektoniczną z 1811. Jedna z najlepiej zachowanych cerkwi łemkowskich w Polsce. Cerkiew prawosławna św. Paraskewy powstała w 1933 roku, gdy większość mieszkańców wsi przeszła na prawosławie. Jest budowlą zrębową, orientowaną, trójdzielną. Kalenicowe dachy dwuspadowe są kryte blachą. Między prezbiterium a nawą zachował się kompletny ikonostas.
Istniała już na początku XVI wieku w dobrach rodu Gładyszów. We wsi zachowane jest wiele łemkowskich chyż oraz cerkiew greckokatolicka z 1843 r. p.w. św. Paraskewy, gdzie są celebrowane msze w obrządku greckokatolickim. Ikonostas z XVIII w. oraz polichromia z 1927 roku. W Nowicy znajduje się też kaplica greckokatolicka Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej, gdzie co roku 28 sierpnia odbywa się odpust gromadzący Łemków z bliższych i dalszych okolic. Nieopodal kaplicy stoi tablica pamiątkowa Bohdana Ihora Antonycza (1909-1937), poety łemkowskiego, który urodził się w Nowicy. Obok pomnika znajduje się stara plebania greckokatolicka, która w 2004 roku została przekazana przez metropolitę greckokatolickiego Jana Martyniaka bractwu młodzieży greckokatolickiej „Sarepta”. W Nowicy i sąsiednim Przysłupie ludność zajmowała się wyrobem przedmiotów z drewna, tradycja ta przetrwała do dziś i w niektórych domach można kupić drewniane łyżki.
(w użyciu jest nietypowa odmiana: M = Łosie; D = Łosia; C = Łosiu; etc.)
Początki tych terenów sięgają 1359 r., kiedy to Kazimierz Wielki nadał ziemie w dolinie rzeki Ropy Janowi Gładyszowi z Szymbarku. Synowie Jana Gładysza lokowali wieś Łosie w XIV w. Osada była pierwotnie zamieszkana przez ludność łemkowską, co uległo zmianie w 1947 wraz z akcją „Wisła”. Łemkowie z Łosia znani byli z wytwórstwa smaru do maszyn i pojazdów (tzw. mazi) oraz ludowych medykamentów wytwarzanych z wydobywanej na małą skalę ropy naftowej. Produkty te sprzedawali w trakcie podróży odbywanych charakterystycznymi wozami, samych producentów-kupców zaś nazywano „maziarzami”. Maziarze z Łosia handlowali swoimi wyrobami na dużą skalę: jeździli do Warszawy, Kalisza, Łomży oraz na Słowację, do Siedmiogrodu i Moraw. Docierali nawet do Rygi i Jekaterynburga. Łosie założone zostało w XIV wieku. O burzliwej historii tej wioski świadczy fakt trzykrotnej lokacji. Przez bardzo długi czas była w posiadaniu rodów szlacheckich. Między innymi w XVI wieku właścicielami Łosia byli Potoccy.
Została założona w II poł. XIV stulecia na prawie magdeburskim. W parku zdrojowym znajdują się ogólnodostępne ujęcia wód mineralnych (solanki) Aleksandra, Franciszek, Józef I oraz płatne i dostępne w nowej pijalni wód (zob. Pijalnia Wód Mineralnych w Wysowej-Zdroju): Henryk Józef II, Słone. Z miejscowej rozlewni pochodzi woda mineralna Wysowianka i wody lecznicze Franciszek, Henryk i Józef.[3] Na terenie wsi do Ropy wpływa wiele małych potoków, z czego największe to Medwidek, Szumniak i Ripka, wypływające ze wzniesień Wysoty i Jaworu. Największą grupę wśród mieszkańców wsi stanowią wierni Kościoła rzymskokatolickiego należący do Parafii Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej. Drugie wyznanie pod względem liczby wiernych stanowi Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Na terenie Wysowy istnieje prawosławny Męski Dom Zakonny Opieki Matki Bożej oraz Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, protestancki kościół o charakterze ewangelicznym. Cmentarz z I wojny światowej (nr 50) na górze Wysota, proj. D. Jurkovič, pochowani: 10 Austriaków i 50 Rosjan.
Bliska Słowacja i Pasmo Jaworzyny
Nowy Sącz – Tylicz
Bardejov
Stará Ľubovňa
Hniezdne
Vyšné Ružbachy
Mnišek
Park Krajobrazowy
Łabowa – Nowy Sącz
Miasto w kraju preszowskim, w historycznym regionie Szarysz. niecałe 35 tys. mieszkańców. Okolice miasta były zamieszkane już w neolicie. W XI w. istniała tu słowiańska osada, do I połowy XIII w. znajdowała się we władadniu Polski. U schyłku XII w. ze strony polskiej założony został tutaj klasztor cystersów. Później obszar ten został włączony do Królestwa Węgier. Pierwsza pisemna wzmianka o Bardiowie pochodzi z 1241. Na przełomie XIII i XIV w. osiedlili się w mieście niemieccy osadnicy ze Śląska. W XIV i XV w. Bardiów był ważnym ośrodkiem rzemiosła i handlu, zdobywając kolejne przywileje, m.in. prawo składu. Do rozkwitu miasta przyczyniło się jego położenie na szlaku handlowym z Półwyspu Bałkańskiego do Polski i na Ruś. Kupcy bardiowscy m.in. sprzedawali w Polsce wina tokajskie. W 1367 r. miasto zostało podniesione do rangi wolnego miasta królewskiego. W 1412 r. król Węgier Zygmunt Luksemburski zastawił Bardiów polskiemu szlachcicowi A. Balickiemu za pod pożyczkę 13 000 złotych. Od XV w. Bardiów był członkiem związku pięciu miast wschodniej Słowacji – Pentapolitany.
Rozwoju miasta nie załamały liczne dotykające go konflikty zbrojne. Podczas wojny polsko węgierskiej w 1402 r. Bardiów okupowały wojska polskie. W 1410 r. pod miastem miała miejsce bitwa, w której wojska polskie pokonały sprzymierzone z Krzyżakami oddziały króla Zygmunta Luksemburskiego pod dowództwem Ścibora ze Ściborzyc, które uprzednio najechały ziemię sądecką. W 1430 r. miasto napadli husyci. Później niszczyły je wojny węgiersko-habsburskie I wojny z Turkami. Szczyt rozwoju Bardiowa przypadł na przełom XVI i XVII w. Z tego czasu pochodzi większość zabytkowych budowli. W mieście działała pierwsza na Węgrzech publiczna biblioteka, istniały dwie drukarnie, gimnazjum i pierwszy na ziemiach słowackich teatr. Pod koniec XVII w. miasto zaczęło podupadać. W 1679 r. dotknęła je epidemia, w 1680 r. wielki pożar; podobne katastrofy powtarzały się przez cały XVIII w., gdy doszły do nich jeszcze toczące się w tych okolicach węgierskie powstania przeciw Habsburgom. Od XVIII w. datuje się lecznicze wykorzystanie okolicznych źródeł mineralnych. Impulsem do ponownego rozwoju miasta było połączenie go linią kolejową z Preszowem w 1893 r. W 1910 r. miasto miało 6,6 tys. mieszkańców, z czego 2,6 tys. Słowaków, 2,2 tys. Węgrów i 1,6 tys. Niemców. I i II wojna światowa ominęły miasto. Po II wojnie światowej w mieście powstały liczne zakłady: przemysłu maszynowego, obuwniczego, skórzanego, meblarskiego i spożywczego. W latach 50. XX w. ruszyła odbudowa i renowacja starówki. Zastój w rozwoju miasta w XVIII i w XIX w. pozwolił na zachowanie wielu zabytków, które przy urbanizacji zapewne uległyby zniszczeniu. Z tego powodu w 1950 r. centrum Bardiowa ogłoszono rezerwatem miejskim. W 2000 r. bardiowskie Stare Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Najważniejszym zabytkiem miasta jest kościół (bazylika mniejsza) pw. św. Idziego (dom sv. Egidia) z XIV w., rozbudowany w połowie XV w., później wielokrotnie restaurowany. Z jego wieży roztacza się widok na zabytkowe centrum i okolice. Wewnątrz zachowało się jedenaście późnogotyckich ołtarzy skrzydłowych z lat 1460-1520, stojących w swych pierwotnych lokalizacjach, co jest ewenementem na skalę europejską. Oraz: najlepiej zachowane na Słowacji mury obronne z XIV-XVI w. z dwiema bramami, basztami i barbakanem, nietknięty późnogotycko-wczesnorenesansowy ratusz z 1505-1511, najstarszy renesansowy zabytek Słowacji; obecnie mieszczą się w nim Muzeum Szaryskie i Muzeum Historii Bardejova, całość gotyckich (z wpływami renesansowymi) kamienic otaczających rynek, kościół pw. Jana Chrzciciela z XV w., pierwotnie gotycki, w XVII w. przebudowany na renesansowy, unikalny na tych terenach zespół budynków gminy żydowskiej z XVIII w.: synagoga, szkoła, łaźnia, rzeźnia, budynek władz gminy i cmentarz, fontanna z rzeźbą św. Floriana z 1774 r., upamiętniające wielki pożar z tego roku. Kilka kilometrów od Bardiowa znajduje się uzdrowisko Bardejovské Kúpele i skansen.
Miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Spisz Miasto liczy 16 227 mieszkańców. Pierwsza wzmianka z 1292: wykorzystując stan anarchii na Węgrzech księżniczka Kinga obsadziła ten teren swoimi wojskami aż do śmierci księżniczki w 1292. Potem jednak teren obecnego północnego Spisza został włączony do Węgier. W 1364 król Ludwik nadał Lubowli prawa miejskie i obdarzył miasto wieloma przywilejami. W 1412, na mocy umowy zawartej w Lubowli, miasto weszło w skład tzw. zastawu spiskiego – miast zastawionych przez Zygmunta Luksemburczyka Władysławowi Jagielle. Zamek lubowelski ustanowiono siedzibą polskiego starosty spiskiego. Pod rządami polskich królów miasto rozkwitało, prowadząc handel z Polską. Było miejscem wielu spotkań i rokowań między władcami Polski i Węgier. W latach 1655-1661 na zamku były ukryte polskie klejnoty koronne. Pod władzę królów Węgier – wówczas byli już nimi Habsburgowie – miasto wróciło w 1769, po zagarnięciu starostwa spiskiego i południowej części ziemi sądeckiej przez Marię Teresę. W latach 1778-1876 miasto było częścią prowincji 16 miast spiskich. W 1910 miasto, wg spisów ludności pomijających Polaków liczyło 1,9 tys. mieszkańców, w tym 1,4 tys. Słowaków, 300 Niemców i 200 Węgrów. W połowie listopada 1918 r. założono tu Polską Radę Narodową. Przynależność państwową miał wtedy określić plebiscyt, do którego jednak nie doszło. Gwara lubowelska, co potwierdza wydany niedawno jej słownik, jest bardzo zbliżona do języka polskiego. W latach 30. XX w. zamek w Lubowli był siedzibą Wielkiego Przeoratu Polski lazarytów. 17 września 2006 na zamku w Lubowli zawiązano konfederację spiską.
W pobliżu Lubowli znajdują się Wzgórza Lewockie (Levocke vrchy) – wielki obszar leśno-górski. Ważniejsze zabytki miasta to: zamek lubowelski (Hrad Ľubovňa) – wybudowany pod koniec XIV w. (pierwsza wzmianka z 1311); dobrze zachowany; skansen budownictwa ludowego; kościół św. Mikołaja – rzeźba Madonny z 1300; średniowieczny rynek (Námestie sv. Mikuláša) z renesansowymi i klasycystycznymi domami mieszczańskimi.
Zapisy od 1275 r. Miasto zasiedlała ludność niemiecka (najpierw saska, potem śląska). W 1412 r. Zygm.Luksemburczyk nadał przywileje miasta królewskiego (węgierskiego). W tym samym roku oddane w zastaw Polsce na 360 lat. Kamieniczki późnorenesansowe (XVII-XVIII w.). Kościół barokowy (fund. Lubomirski) z XVIII w.
Zaludnione od paleolitu. Kamieniołomy trawertynowe. Kapielisko od poł XVII w. Zakupione 1882 przez Andrzeja Zamoyskiego. Zbudował on m.in. biedermeierowską restaurację Biały Dom. Znacjonalizowane w 1948 r.
Utworzony 1987 r. pow. 542 km2, park krajobrazowy, obejmujący Beskid Sądecki. Występują tu wody mineralne (20% zasobów Polski). Z uwagi na zróżnicowanie wysokości terenu, wykształciły się tu piętra roślinne: pogórze do 550-600 m n.p.m.; regiel dolny do 1100 m n.p.m.; regiel górny powyżej 1100 m n.p.m. Regiel dolny stanowią głównie lasy jodłowo-bukowe, w dolinach rzek – grądy i łęgi. Górny, występujący wyłącznie w Paśmie Radziejowej, zajmuje bór świerkowy. Na obszarze Parku występują rośliny alpejskie, takie jak kuklik górski oraz pięciornik złoty. Znajduje się tu również jedyne w Polsce naturalne stanowisko głogu wielkoowocowego.W rozległych, zwartych lasach żyje wiele gatunków ssaków leśnych, jak np.: wilki, rysie, jelenie, sporadycznie żbiki i niedźwiedzie. Występują górskie ptaki: orzeł przedni, płochacz halny, drozd obrożny, puchacz, puszczyk uralski, a do osobliwości należy wąż Eskulapa.
Pogórze Karpackie (Ciężkowickie)
Grybów
Jeżów
Bobowa
Ciężkowice
Binarowa
Biecz
Łużna
„Bartnik”
- Jeżów
- Synagoga z 1778 r.
- Binarowa
- Kościół pw. św. Michała Archanioła
- Kościół pw. Św. Michała Archanioła
- Biecz
- Łużna
Zbudowany pod koniec XV w. przez Stanisława Jeżowskiego. Początkowo miał funkcję typowo obronną, która, w rezultacie kolejnych przebudów (np. 1544 r.), ustąpiła miejsca mieszkalno-reprezentacyjnej. Prace konserwatorskie prowadzone w latach 60. XX w. przywróciły dworowi wygląd z czasów renesansu. Budynek jest obecnie domem pracy twórczej Liceum Sztuk Plastycznych w Tarnowie.
Bywali tu Artur Grottger i Stanisław Wyspiański. Ten ostatni wykonał polichromię na jednej ze ścian dworu. Interesujące są również zachowane we wnętrzach malowidła, fragmenty renesansowych fresków, elementy pierwotnej kamieniarki, kominek z jońskimi pilastrami, obramienia drzwi itp.
Bobowa Pierwsza wzmianka: 1339. Kolejna pochodzi z Kroniki Jana Długosza, gdzie autor wspomina o dowódcy 46. chorągwi, Zygmuncie z Bobowej .
Dawniej był to znany ośrodek chasydyzmu z siedzibą dynastii cadyków Halberstamów, którzy prowadzili w Bobowej słynną jesziwę.
Bobowa jest również jedną z dwóch miejscowości w Polsce (obok Koniakowa) gdzie wyrabia się koronki metodą klockową. Od 2000 r. w pierwszej dekadzie października odbywa tu w się Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej, na którym można oglądać rękodzieło z różnych krajów Europy (również eksponaty muzealne), a także uczestniczyć w warsztatach koronkarskich, nabyć gotowe koronki.
Zabytki: Gotycki kościół pw. Wszystkich Świętych z XIV w. Późnogotycki kościół cmentarny pw. Św. Zofii z II poł. XV w. z ogrodzeniem z XVII i XIX w. dwór z XVII w. zwany „zamkiem”, w którym zamieszkiwała m.in. rodzina Długoszowskich będąca jednym z właścicieli Bobowej. Tu wychował się Bolesław Wieniawa-Długoszowski, adiutant Józefa Piłsudskiego. fortyfikacje z XVII w.
Stanowi jeden z najcenniejszych zabytków żydowskiej architektury sakralnej w Polsce. Zbudowana w 1756 roku. W 1889 roku synagoga spłonęła podczas pożaru. Podczas II wojny światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi i przeznaczyli ją na stajnie dla koni.
W 1993 r. synagoga została odzyskana przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie, zaś rabin Ascher Scharf z Nowego Jorku postanowił dokończyć remont.1 lipca 2003 roku w rocznicę śmierci cadyka Salomona ben Natana uroczyście otwarto synagogę w obecności prawie stu bobowskich chasydów ze Stanów Zjednoczonych, Londynu i Izraela oraz lokalnych władz. W imieniu cadyka Naftalego Halberstama, przemówienie wygłosił jego zięć Jehoszua Rubin. Następnie odbyło się nabożeństwo, na które zaproszono kantora Benziona Millera. Obecnie synagoga jest czynnym miejscem kultu, w którym nabożeństwa odbywają się podczas pielgrzymek chasydów do grobów cadyków bobowskich. Mieści się tu również warsztat koronkarski oraz muzeum ze stałą wystawą judaiców. Murowany z kamienia budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu barokowym. Od strony zachodniej przylega do niej drewniana przybudówka, która wznosi się na czterech słupach i ma otwartą galeryjkę. W jej wnętrzu, na piętrze pierwotnie znajdował się babiniec, otwarty na salę główną kilkoma okienkami. Całość jest przykryta jednym dachem. Na ścianie wschodniej zachowała się bogato zdobiona, stiukowa oprawa Aron ha-kodesz pochodząca z lat 1777-1778, będąca najlepiej zachowaną w regionie Małopolski. W centralnej części znajduje się wnęka na zwoje Tory; dwie kolumny, oplecione wicią winorośli. W części szczytowej znajdują się dwa gryfy w roli cherubów, symbolicznie adorujące tablice Dekalogu, zwieńczone koroną z napisem „korona Tory”.
W 1348 roku król Kazimierz Wielki wręczył na Wawelu przywilej na lokacje wsi poniżej Biecza na 60 łanach,na prawie niemieckim sołtysom Mikołajowi Vlosniczar i Hermanowi w obecności świadków. Akt lokacyjny uposażył sołectwo i określił przywileje oraz powinności sołtysów. Akt lokacyjny nie wymieniał nazwy wsi, a jedynie nazwę rzeki, nad którą wieś lokowano – Szczytnice dziś Sitniczankę. Jeszcze w roku 1547 wieś funkcjonowała pod niem. nazwą Bynarhaw.
Pierwszy kościół drewniany został zbudowany około 1400 r. Spłonął pod koniec XV w. Obecnie istniejąca świątynia została wybudowana na początku XVI w.
Jednonawowy, konstrukcji zrębowej; wyjątkowo cenne malowidła z XVI-XVII w., gotyckie rzeźby z XIV wieku. W latach 1641-1650 świątynię gruntownie przekształcono: powstała m.in. kaplica pw. Aniołów Stróżów oraz wykonano nową polichromię. W kościele znajdują się także m.in. ołtarz główny z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, kamienna chrzcielnica z 1522 roku oraz gotycki dzwon z XV wieku. W 2003 r. kościół w Binarowej wraz z innymi kościołami Małopolski i Podkarpacia, z racji dużego znaczenia dla kultury i dziedzictwa ludzkości, wpisano na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Biecz W pierwszej połowie XVI w. Biecz pod względem wielkości i liczby domów był zaliczany do największych miast Polski. Po wojnach szwedzkich, licznych zarazach i pożarach liczba mieszkańców zaczęła spadać. W 1721 miała miejsce największa zaraza, po której pozostało ok. 30 mieszkańców. Pierwsze wzmianki o mieście znajdują się w kronice Thietmara z Merseburga. Osada otrzymała prawa magdeburskie w 1257, najprawdopodobniej od Bolesława Wstydliwego[14]. Na wzgórzu leżącym nieopodal obecnego centrum miasta w XIII w. wybudowano zamek, jeden z trzech w Bieczu. W najtrudniejszym okresie walk o zjednoczenie Polski na bieckim zamku przebywał Władysław Łokietek wraz z całym dworem. Było to od września 1311 do kwietnia 1312. Stąd wzięła się tradycja, że Biecz wówczas był stolicą Polski[21].Prawo to potwierdził Kazimierz Wielki w 1363[15]. W 1306 miasto stało się miastem królewskim[16]. Czasy Jagiellonów są okresem dalszego rozkwitu miasta.
Był siedzibą kasztelanii. W drugiej połowie XIV w. utworzono także rozległy powiat biecki i zlokalizowano sądy grodzkie i ziemskie. Obok Krakowa i Nowego Sącza miasto było siedzibą sądu wyższego prawa magdeburskiego. Do powiatu bieckiego w XVII w. należało 11 miast i 264 wsie. W Bieczu znajdowały się trzy zamki i dwór królewski, wszystkie stanowiły rezydencje królewskie. Przebywali w nich wielokrotnie królowie z dynastii Piastów i Jagiellonów.. Utrapieniem byli jednak beskidnicy utrudniający handel. Biecz posiadał więc prawo miecza. Wyroki były zazwyczaj surowe – kara śmierci oraz różne rodzaje tortur. Kat biecki obsługiwał także okoliczne miasta. Od połowy XVII w. miasto zaczęło podupadać; spustoszenia dokonał potop szwedzki, zarazy i pożary, podupadał też handel winem oraz rzemiosło.
Zabytki Biecza
Prostokątny rynek. Znajduje się na nim ratusz z wieżą, pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI wieku. W Bieczu mieści się późnogotycki kościół Bożego Ciała. Ponadto miasto posiada zespół klasztorny z jednonawowym barokowym kościołem z XVII wieku. W mieście znajduje się najstarszy zachowany budynek szpitalny w Polsce – szpital Św. Ducha z XIV wieku ufundowany przez królową Jadwigę. Jednym z obiektów zabytkówych jest Dom Kromera, gdzie wewnątrz zachował się rozkład pomieszczeń i wystrój architektoniczny z XVI wieku. Posiada ona także rzeźbione kolumny międzyokienne z 1612 r.
Muzeum – Oddział w Domu z Basztą – Na parterze Baszty znajduje się zrekonstruowana sala aptekarska. Ekspozycja obrazującą dzieje aptekarstwa na Podkarpaciu, oprócz sali aptekarskie obejmuje też zaplecze i piwnice. Na wyższych kondygnacjach znajdują się ekspozycje pokazujące życie muzyczne w Bieczu i okolicach. W sali na piętrze znajdują się eksponaty związane z mieszczańską kulturą materialną. Dalej znajduje się sala przedstawiająca dawne rzemiosło artystyczne Biecza.
Marcin Kromer, pochodzący z Biecza biskup warmiński, polski historyk i kronikarz, jego nazwiskiem nazwano jedną z kamienic oraz zabytkową ulicę.
Wacław Potocki – starosta i sędzia grodzki biecki.
Fara w Bieczu jest najwspanialszą świątynią gotycką Podbeskidzia. Prezbiterium świątyni wybudowano już w 1480 roku, zaś halowy, trójnawowy korpus wraz z wieńcem kaplic ukończono w latach 1515-21. Kaplice usytuowano pomiędzy skarpami. Budowlę zdobią szczególnie okazałe szczyty z wieloma pinaklami, rozprute wysmukłymi blendami. W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła powstała dzwonnica, nakryta dzisiaj barokowym hełmem.
Charakter fary bieckiej jest jeszcze w pełni gotycki, lecz prowadzący budowę artysta włoski wprowadził pewne oznaki nadchodzącego renesansu. Wskazać można na jednolitość bryły, wyznaczenie portalami bocznymi osi poprzecznej, czy wreszcie na nowożytne już w swoim wyglądzie bazy głowice filarów dźwigających sklepienia, jeszcze krzyżowe i sieciowe. Stare, o średniowiecznej metryce stalle stoją dziś pod chórem muzycznym. W prezbiterium zachwyca przebogato zdobiony, manierystyczny ołtarz główny. Umieszczono w nim obraz olejny „Opłakiwanie Chrystusa”, pochodzący z II połowy XVI wieku. Wysuwano wiele teorii co do jego pochodzenia, ale mimo tej ożywionej dyskusji, stwierdzić można tylko tyle, iż autor reprezentował jedną ze szkół północnowłoskich cinquecenta. Obok znakomicie opracowanych snycersko ławek, wskazać trzeba na słynny pulpit muzyczny z 1633 roku. Ogromną wartość posiadają pokrywające go płaskorzeźby. Ukazują one grających skrzypków i piszczków wraz z ich zapoznanymi już instrumentami. Przedstawienia te dopomagają w rekonstrukcji instrumentów, na których koncertują zespoły muzyki dawnej. Jedna z kaplic nosi miano Kromerowskiej; znajdują się w niej epitafia rodu mieszczańskiego, z którego wywodził się znakomity historyk i biskup warmiński Marcin Kromer. Trzeba również wspomnieć o alabastrowym sarkofagu zmarłego w 1572 roku kasztelana bieckiego Mikołaja Ligęzy.
Znajdujący się w farze bieckiej obraz Matki Boskiej posiada interesującą legendę. Zdobyć go mieli w kozackim Łojowie nad Dniestrem Tatarzy. Z ich rąk wykupiła go czeladź imć Jana Mniszewskiego. Wizerunek został ofiarowany do kościoła podczas uroczystości ślubnych Mniszewskiego.
Właścicielem Łużnej był Wacław Potocki. Tu powstało wiele z jego dzieł. Po przejściu na katolicyzm zezwolił na wznowienie działalności parafii katolickiej oraz oddał jej kościół, który został przemianowany wcześniej na zbór ariański. 9 lipca 1696 zmarł w ukochanej Łużnej.
Na terenie Łużnej odbyła się najważniejsza część Operacji Gorlickiej – Bitwa o wzgórze Pustki (na Pustkach znajdowały się okopy rosyjskie)
- Cmentarz Wojenny nr 123 z czasów I wojny światowej – największy pod względem zajmowanej powierzchni cmentarz wojenny z I wojny światowej w Galicji Zachodniej
- Cmentarz Wojenny nr 122 z czasów I wojny światowej